کاردرمانی در ای ال اس ALS یکی از خدماتی است که توسط متخصصان ما در کلینیک کاردرمانی در یافت آباد ارائه می شود. ALS یا اسکلروز جانبی آمیوتروفیک، یک بیماری پیش‌رونده عصبی-عضلانی است که به مرور زمان باعث ضعف و تحلیل عضلات می‌شود. با وجود اینکه درمان قطعی برای ALS وجود ندارد، اما کاردرمانی در ای ال اس نقش حیاتی در مدیریت علائم، افزایش استقلال فرد و بهبود کیفیت زندگی بیماران ایفا می‌کند.
ای ال اس ALS (Amyotrophic Lateral Sclerosis)، یک بیماری نورولوژیک است که به تدریج سلول‌های عصبی حرکتی را تخریب کرده و باعث ضعف عضلانی، تحلیل عضلات و در نهایت ناتوانی حرکتی می‌شود. این بیماری بیشتر در سنین ۴۰ تا ۷۰ سالگی دیده می‌شود و علیرغم نادر بودن، از جدی ترین بیماری های نورولوژیک به شمار می‌آید.
علائم ALS به‌صورت تدریجی شروع شده و شامل:
- ضعف عضلات دست و پا
- گرفتگی و کرامپ های عضلانی
- مشکلات گفتاری و بلع
- ضعف عمومی و خستگی شدید
در نهایت با پیشرفت بیماری، بیمار نیاز به ویلچر و تجهیزات کمکی برای جابجایی پیدا می‌کند.
اهمیت کاردرمانی در ای ال اس
کاردرمانی در ALS با هدف حفظ توانایی های موجود، آموزش استفاده از وسایل کمکی، بهبود کیفیت زندگی و پیشگیری از دفورمیتی و خشکی مفاصل انجام می‌شود. کاردرمانی به بیماران و خانواده ها کمک می‌کند تا با تغییرات ناشی از بیماری سازگار شوند و با استفاده از تکنیک های مدیریت انرژی و تجهیزات مناسب، استقلال بیمار را حفظ کنند.
اهداف کاردرمانی در بیماران ALS
- حفظ حداکثر توانایی حرکتی و عملکردی
- افزایش استقلال بیمار در انجام فعالیت‌های روزمره
- آموزش روش‌های صرفه‌جویی در انرژی و مدیریت خستگی
- پیشگیری از دفورمیتی و محدودیت حرکتی مفاصل
- بهبود کیفیت زندگی بیمار و خانواده
تاثیر کاردرمانی در بهبود کیفیت زندگی
کاردرمانی با طراحی تمرینات هدفمند، استفاده از وسایل کمکی و تغییرات محیطی، به بیمار کمک می‌کند تا مدت طولانی‌تری فعالیت‌های شخصی خود مانند لباس پوشیدن، حمام کردن و غذا خوردن را انجام دهد. کاهش وابستگی، بهبود روحیه و جلوگیری از احساس ناتوانی، از مزایای کاردرمانی در بیماران ALS است.
تفاوت کاردرمانی با فیزیوتراپی
فیزیوتراپی بر تقویت عضلات، حفظ دامنه حرکتی و پیشگیری از ضعف حرکتی تمرکز دارد.
کاردرمانی علاوه بر این موارد، بر توانایی‌های عملکردی، انجام فعالیت‌های روزمره، مدیریت انرژی و استفاده از وسایل کمک حرکتی تمرکز دارد.
به‌همین دلیل، ترکیب کاردرمانی و فیزیوتراپی بهترین نتیجه را برای بیماران ALS فراهم می‌کند.
ارزیابی اولیه در کاردرمانی بیماران ای ال اس ALS
بررسی وضعیت حرکتی و قدرت عضلانی
در اولین جلسه، کاردرمانگر قدرت عضلات، دامنه حرکتی مفاصل و وضعیت تعادل بیمار را بررسی می‌کند تا سطح عملکرد حرکتی او مشخص شود. استفاده از مقیاس‌هایی مانند MRC برای بررسی قدرت عضلانی و ارزیابی دامنه حرکتی به کاردرمانگر کمک می‌کند برنامه متناسب با وضعیت بیمار طراحی کند.
بررسی عملکرد حرکات ظریف دست
در ALS حرکات ظریف مانند گرفتن قاشق، بستن دکمه لباس و استفاده از قلم به تدریج دچار مشکل می‌شوند. کاردرمانگر با انجام آزمون‌های حرکات ظریف مانند Nine Hole Peg Test، سطح عملکرد دست بیمار را مشخص و تمرینات مناسب برای حفظ حرکات ظریف تجویز می‌کند.
ارزیابی نیازهای محیطی بیمار
یکی از وظایف مهم کاردرمانگر، بررسی محیط زندگی بیمار برای شناسایی موانع حرکتی است. بررسی دسترسی به تخت، حمام، سرویس بهداشتی و آشپزخانه به کاردرمانگر کمک می‌کند پیشنهادات لازم برای تجهیز خانه به وسایل کمک حرکتی مانند میله‌های نگهدارنده و بالابرها را ارائه کند.
تکنیک‌های کاردرمانی در مراحل اولیه ALS
تمرینات تقویتی ایمن
در مراحل اولیه ALS، کاردرمانگر تمرینات تقویتی سبک با شدت کم تا متوسط برای جلوگیری از ضعف سریع عضلات تجویز می‌کند. این تمرینات با رعایت اصل “عدم خستگی بیش از حد” انجام می‌شود تا از آسیب به عضلات جلوگیری گردد.
تمرینات حفظ دامنه حرکتی مفاصل
برای جلوگیری از سفتی و محدودیت حرکتی، کاردرمانگر تمرینات دامنه حرکتی فعال و در موارد لزوم، غیرفعال به بیمار آموزش می‌دهد. این تمرینات به‌صورت روزانه انجام می‌شود تا مفاصل در بهترین وضعیت باقی بمانند.
آموزش نحوه استفاده از وسایل کمکی
کاردرمانگر در مراحل اولیه، وسایل کمکی ساده مانند:
- کفش‌های مناسب و ضد لغزش
- دسته‌های مخصوص برای نگه‌داشتن قلم یا مسواک
- قاشق و چنگال‌های دسته‌دار
را برای حفظ استقلال بیمار تجویز می‌کند و نحوه استفاده از آن‌ها را به بیمار آموزش می‌دهد.
کاردرمانی در مراحل پیشرفته ALS
پیشگیری از خشکی مفاصل و دفورمیتی
در مراحل پیشرفته ALS، به دلیل کاهش تحرک بیمار، مفاصل مستعد خشکی، درد و دفورمیتی (تغییر شکل) می‌شوند. کاردرمانگر با آموزش حرکات غیرفعال به خانواده و استفاده از آتل‌های مناسب برای مچ دست، مچ پا و انگشتان به پیشگیری از دفورمیتی کمک می‌کند. این اقدامات موجب کاهش درد و راحتی بیشتر بیمار در موقعیت‌های نشسته و خوابیده می‌شود.
مدیریت خستگی و انرژی
یکی از مشکلات رایج در ALS، خستگی شدید هنگام انجام فعالیت‌های روزمره است. کاردرمانگر با ارائه روش‌های مدیریت انرژی مانند:
- تقسیم فعالیت‌ها به بخش‌های کوتاه با استراحت بین آن‌ها
- استفاده از وسایل کمک حرکتی برای کاهش انرژی مصرفی
- آموزش حرکات صحیح جهت جلوگیری از مصرف انرژی اضافی
کمک می‌کند تا بیمار بتواند فعالیت‌های روزانه خود مانند غذا خوردن و لباس پوشیدن را با خستگی کمتر انجام دهد.
آموزش وضعیت‌دهی و جابجایی صحیح
در ALS، مراقبت از پوست بیمار اهمیت زیادی دارد تا از بروز زخم بستر و درد جلوگیری شود. کاردرمانگر:
- آموزش نحوه تغییر وضعیت بیمار در تخت و ویلچر
- آموزش وضعیت‌دهی مناسب در خواب و نشستن
- انتخاب بالش‌ها و وسایل مناسب برای کاهش فشار
را به خانواده ارائه می‌دهد تا راحتی بیمار در طول روز حفظ شود.
