کاردرمانی پس از شکستگی دست و پا برای کمک به روند بهبودی و کاهش عوارض ناشی از آسیب و شکستگی اهمیت زیادی دارد. بسیاری از افراد بعد از باز کردن گچ یا برداشتن اسپیلینت، با محدودیت‌های حرکتی، درد و ضعف عضلانی مواجه می‌شوند و این مشکل حتی می‌تواند روی زندگی کاری، ورزش و فعالیت‌های روزمره‌شان تاثیر بگذارد. در این مرحله است که کاردرمانی به‌عنوان نجات‌بخش اصلی وارد میدان می‌شود که توسط متخصصان ما در بهترین مرکز کاردرمانی در یافت آباد ارائه می شود.
کاردرمانی پس از شکستگی دست و پا با استفاده از تمرینات هدفمند و علمی کمک می‌کند تا عملکرد طبیعی اندام ها بازیابی شود، عضلات قوی شوند، حرکات مفصل ها بازگردند، و فرد با اعتماد به نفس به فعالیت های قبلی خود بازگردد. فرقی نمی‌کند دستتان شکسته باشد یا پایتان؛ اگر پس از شکستگی وارد پروسه کاردرمانی نشوید، امکان خشکی مفصل، تحلیل عضلانی و حتی بد جوش خوردن استخوان و مشکلات مزمن وجود دارد.
نکته مهم این است که کاردرمانی و فیزیوتراپی مکمل یکدیگر هستند و نباید این دو را به‌جای یکدیگر تصور کرد. درحالی که فیزیوتراپی به کاهش درد و بهبود دامنه حرکتی می‌پردازد، کاردرمانی پس از شکستگی دست و پا بر بازگشت عملکردی به فعالیت های روزمره و شغلی، بازیابی مهارت های حرکتی ظریف و درشت و آموزش استفاده مجدد از اندام تمرکز دارد.
مراحل شکستگی و بهبودی طبیعی استخوان‌ها
برای درک بهتر نقش کاردرمانی پس از شکستگی، باید ابتدا با مراحل بهبودی طبیعی استخوان‌ها آشنا شوید تا بدانید هر مرحله چه نیازهایی دارد و چرا تمرینات کاردرمانی باید مرحله‌بندی و هدفمند باشند.
فاز التهابی
در این مرحله که بلافاصله پس از شکستگی آغاز می‌شود و حدود ۷ تا ۱۰ روز طول می‌کشد، ناحیه آسیب‌دیده متورم و دردناک است و بافت‌های اطراف استخوان آسیب دیده دچار التهاب می‌شوند. در این مرحله استفاده از گچ، آتل یا فیکس‌کننده‌ها ضروری است و تحرک زیاد ممنوع است.
فاز ترمیمی
این فاز حدود ۲ تا ۶ هفته بعد از شکستگی طول می‌کشد. در این مرحله بدن شروع به تولید کالوس نرم (پلی‌کالوس) کرده و سپس به‌تدریج به استخوان سخت تبدیل می‌شود. در این زمان، تورم و درد کاهش می‌یابد و می‌توان به‌تدریج تمرینات حرکتی غیرفعال و سپس فعال را شروع کرد تا از خشکی مفاصل جلوگیری شود.
فاز بازسازی و بازتوانی عملکردی
این فاز ممکن است از ۶ هفته تا چندین ماه ادامه داشته باشد. در این مرحله، استخوان در حال محکم شدن و شکل‌گیری است و تمرینات قدرتی، تعادلی و مهارتی برای بازگشت به فعالیت‌های روزمره ضروری هستند. این همان نقطه‌ای است که کاردرمانی به شما کمک می‌کند تا دوباره بتوانید بدون ترس از آسیب مجدد، به کار و زندگی برگردید.
کاردرمانی پس از شکستگی دست و پا
کاردرمانی پس از شکستگی دست
شکستگی دست به‌ویژه در افرادی که کارهای روزانه، تایپ، آشپزی یا کارهای ظریف انجام می‌دهند، می‌تواند به شدت عملکرد فرد را مختل کند. پس از شکستگی و باز کردن گچ یا آتل، بسیاری از بیماران متوجه کاهش قدرت گرفتن، درد، خشکی انگشتان و کاهش مهارت‌های حرکتی ظریف می‌شوند.
اهداف کاردرمانی پس از شکستگی دست
- بازگشت عملکرد حرکتی: هدف اصلی، بازیابی دامنه حرکتی مفاصل انگشتان، مچ و آرنج است.
- تقویت عضلات: به دلیل عدم تحرک طولانی‌مدت، عضلات دچار ضعف می‌شوند و نیاز به تقویت هدفمند دارند.
- بازگشت به فعالیت‌های روزمره: فرد باید مجدد بتواند لباس بپوشد، غذا بخورد، بنویسد و کارهای شخصی و شغلی خود را انجام دهد.
- پیشگیری از خشکی مفصل و دفورمیتی‌ها: تمرینات منظم از بدشکلی دست و انگشتان جلوگیری می‌کند.
تمرینات رایج جهت بازیابی حرکات دست
- تمرین مشت‌کردن و بازکردن انگشتان: برای بهبود دامنه حرکتی مفاصل.
- تمرینات با خمیر کاردرمانی: برای تقویت عضلات دست و انگشتان.
- تمرینات توپ فیزیوتراپی: جهت افزایش قدرت گرفتن.
- تمرینات کششی ملایم: برای جلوگیری از سفتی عضلات.
تمرکز بر بازگشت به فعالیت‌های روزمره
کاردرمانگر با طراحی یک برنامه تمرینی مرحله‌بندی‌شده، به شما کمک می‌کند تا بتوانید دوباره دکمه لباس را ببندید، بند کفش را گره بزنید، ظرف بشویید و با لپ‌تاپ تایپ کنید. این موارد به ظاهر ساده، اگر بدون کاردرمانی جدی گرفته نشوند، ممکن است ماه‌ها طول بکشد تا به حالت عادی برگردند.
کاردرمانی پس از شکستگی پا
شکستگی پا، به‌ویژه در افرادی که شغل آنها ایستادن طولانی یا ورزش است، می‌تواند زندگی را متوقف کند. بعد از باز کردن گچ یا آتل، بسیاری از بیماران دچار درد هنگام راه‌رفتن، ضعف عضلانی، عدم تعادل و ترس از زمین خوردن می‌شوند.
اهداف کاردرمانی پس از شکستگی پا
- بازیابی راه‌رفتن طبیعی: بهبود الگوی صحیح راه‌رفتن بدون لنگیدن.
- تقویت عضلات اندام تحتانی: جلوگیری از تحلیل عضلات و افزایش قدرت.
- بهبود تعادل و هماهنگی: کاهش ریسک زمین‌خوردن در دوران بهبودی.
- کاهش درد و سفتی مفاصل: با حرکات و تمرینات هدفمند.
تمرینات تعادلی و تقویت عضلات پا
- تمرینات وزن‌گذاری تدریجی: با دستور پزشک و کاردرمانگر.
- تمرینات بالا بردن پا در حالت خوابیده و ایستاده: برای تقویت عضلات ران.
- تمرینات تعادلی با BOSU و ایستادن روی یک پا: جهت بهبود ثبات و کنترل.
- تمرینات کششی مچ پا و ساق: برای افزایش دامنه حرکتی.
بازگشت به راه‌رفتن و فعالیت‌های روزانه
کاردرمانگر به شما آموزش می‌دهد چگونه بدون فشار آوردن بیش از حد به استخوان در حال ترمیم، راه بروید، از پله‌ها بالا بروید و فعالیت‌های روزمره مانند خرید، رفتن به محل کار یا پیاده‌روی را از سر بگیرید.
تکنیک‌های کلیدی مورد استفاده در کاردرمانی پس از شکستگی دست و پا
کاردرمانی پس از شکستگی دست و پا فقط شامل چند تمرین ساده نیست؛ بلکه یک روند علمی و گام‌به‌گام است که با استفاده از تکنیک‌ها و ابزارهای خاص، مسیر بهبودی شما را تسریع کرده و از بروز خشکی، درد مزمن و تحلیل عضلانی جلوگیری می‌کند. در ادامه به مهم‌ترین تکنیک‌های کاربردی در کاردرمانی اشاره می‌کنیم.
استفاده از ابزار و وسایل کمکی در منزل
کاردرمانگر پس از ارزیابی وضعیت شما ابزارها و وسایلی را معرفی می‌کند که روند بازگشت به استقلال در فعالیت‌های روزمره را تسهیل می‌کنند:
- استفاده از توپ فیزیوتراپی و خمیر کاردرمانی برای تمرین دست
- استفاده از بند‌های کشی (Resistance Bands) برای تقویت عضلات دست و پا
- استفاده از واکر یا عصا در شکستگی پا برای جلوگیری از افتادن
- استفاده از اسپلینت‌های خاص جهت جلوگیری از دفورمیتی مفاصل در شکستگی‌های دست
این ابزارها باعث می‌شوند شما حتی در منزل به تمرینات ادامه دهید و از توقف روند بهبودی جلوگیری شود.
تمرینات افزایش دامنه حرکتی
خشکی مفاصل یکی از شایع‌ترین مشکلات پس از شکستگی است. کاردرمانگر با طراحی تمرینات:
- تمرینات کششی غیرفعال (کمک توسط درمانگر یا دست سالم)
- حرکات پاندولی اندام‌ها
- تمرینات دامنه حرکتی فعال (Active ROM)
- به تدریج انعطاف‌پذیری مفصل و دامنه حرکتی طبیعی را به شما بازمی‌گرداند.
تمرینات قدرتی و تقویتی مرحله به مرحله
پس از شکستگی، به دلیل عدم تحرک طولانی‌مدت، عضلات دچار آتروفی و ضعف می‌شوند. تمرینات قدرتی زیر توسط کاردرمانگر به‌صورت مرحله‌ای توصیه می‌شود:
- تمرینات ایزومتریک (Isometric) در ابتدا برای فعال‌سازی عضلات بدون حرکت دادن مفصل
- تمرینات وزن‌گذاری تدریجی برای تقویت اندام تحتانی
- تمرینات قدرتی مقاومتی با کش‌ها و وزنه‌های سبک
- این تمرینات به بهبود قدرت، پیشگیری از سقوط و بازگشت به عملکرد کامل کمک می‌کنند.
نکات مهم در مدیریت درد و تورم
بسیاری از بیماران از درد و تورم پس از شکستگی و در طول کاردرمانی گلایه دارند. مدیریت صحیح درد نه‌تنها به کاهش ناراحتی کمک می‌کند، بلکه اجازه می‌دهد با آرامش تمرینات خود را ادامه دهید.
تکنیک‌های سرد و گرم درمانی
- استفاده از یخ در ۴۸-۷۲ ساعت اول پس از تمرین برای کاهش تورم
- استفاده از گرمای مرطوب (کمپرس گرم) پس از فاز حاد برای شل‌کردن عضلات قبل از تمرین
- استفاده از تکنیک‌های متناوب سرد و گرم جهت بهبود جریان خون
تمرینات کششی ملایم جهت کاهش درد
تمرینات کششی قبل از شروع تمرینات اصلی به آرام‌سازی عضلات کمک کرده و درد را کاهش می‌دهد. برخی تمرینات شامل:
- کشش مچ دست به جلو و عقب
- کشش ساق پا با حوله
- حرکات ملایم دورانی مچ پا و مچ دست
اهمیت آرام‌سازی ذهن و کنترل استرس
استرس و تنش می‌تواند درد را تشدید کند. کاردرمانگر شما ممکن است تمرینات تنفس عمیق، مدیتیشن و ریلکسیشن را برای کاهش تنش و بهبود روند بهبودی توصیه کند.
سوالات متداول
1️⃣ آیا می‌توان پس از شکستگی دست، دوباره مهارت تایپ و نوشتن را بازیابی کرد؟
بله، با تمرینات مرحله‌ای کاردرمانی می‌توانید قدرت و مهارت حرکتی انگشتان و مچ دست خود را بازیابی کنید.
2️⃣ چه مدت طول می‌کشد تا پس از شکستگی پا بتوانم دوباره راه بروم؟
بسته به نوع شکستگی، معمولا پس از ۶ تا ۸ هفته می‌توانید به راه‌رفتن تدریجی بازگردید.
3️⃣ آیا پس از شکستگی می‌توان دوباره ورزش کرد؟
بله، اما با تمرینات تدریجی و زیر نظر کاردرمانگر و پزشک، و از حرکات سبک آغاز می‌شود.
4️⃣ آیا کاردرمانی برای سالمندان پس از شکستگی مناسب است؟
بله، کاردرمانی حتی در سالمندان برای جلوگیری از خشکی مفصل و ضعف عضلانی ضروری است.
5️⃣ آیا کاردرمانی می‌تواند درد ناشی از شکستگی قدیمی را کاهش دهد؟
کاردرمانی با تمرینات مناسب می‌تواند دامنه حرکتی و قدرت عضلانی را بهبود داده و دردهای مزمن را کاهش دهد.
