گفتاردرمانی برای مشکلات تلفظی کودکان و بزرگسالان توسط متخصصان ما در مرکز گفتاردرمانی آتیه (گفتاردرمانی خازنی) – بهترین مرکز گفتاردرمانی یافت آباد – ارائه می شود. مشکلات تلفظی می‌توانند از همان کودکی تا بزرگسالی باعث کاهش اعتمادبه‌نفس فرد و اختلال در برقراری ارتباط شوند. بسیاری از والدین زمانی متوجه این مشکل می‌شوند که کودکشان در مدرسه یا جمع با کودکان دیگر مورد تمسخر قرار می‌گیرد یا در بیان نیازهای خود دچار مشکل است. از طرفی برخی بزرگسالان نیز به دلیل مشکلات تلفظی از صحبت کردن در جمع یا حتی مکالمات روزمره فراری هستند.
گفتاردرمانی برای مشکلات تلفظی یک روش علمی، تدریجی و اثبات شده است که به افراد کمک می‌کند تلفظ درست صداها را یاد بگیرند، مکالمات روان‌تری داشته باشند و با اعتمادبه‌نفس صحبت کنند.
گفتاردرمانی برای مشکلات تلفظی به مجموعه‌ای از ارزیابی ها، تمرینات و تکنیک ها گفته می‌شود که به کودک یا بزرگسال کمک می‌کند صداها را به درستی تولید کرده و واضح صحبت کند. یک گفتاردرمانگر ابتدا با بررسی وضعیت حرکات دهان، زبان، فک و دندان‌ها، نحوه تلفظ فرد را بررسی کرده و علت مشکل را شناسایی می‌کند. سپس با برنامه ریزی گام‌به‌گام، با استفاده از بازی، تصاویر، تمرینات دهانی و فعالیت‌های شنیداری به فرد کمک می‌کند تا به‌تدریج صدای صحیح را یاد بگیرد و در مکالمات روزانه خود استفاده کند.
گفتاردرمانی تنها مخصوص کودکان نیست. بسیاری از بزرگسالان نیز ممکن است به دلیل مشکلات رشدی دوران کودکی، آسیب‌های مغزی، سکته یا دلایل روانی مانند اضطراب، دچار مشکلات تلفظی باشند و بتوانند با جلسات گفتاردرمانی به بهبود قابل توجهی برسند.
گفتاردرمانی با مشکلاتی مانند نوک‌زبانی حرف زدن، جانشینی صداها، حذف صداها در کلمات، و تلفظ غیرطبیعی حروف «ر»، «س»، «ش»، «ل» و دیگر صداها سروکار دارد. جلسات گفتاردرمانی با ارزیابی دقیق آغاز شده و پس از شناسایی مشکل، تمرینات مناسب به فرد داده می‌شود تا در خانه نیز با تمرین روزانه بتواند سریع‌تر به نتیجه برسد.
چه مشکلات تلفظی با گفتاردرمانی درمان می‌شوند؟
یکی از مهم‌ترین مزایای گفتاردرمانی، درمان مشکلات متنوع تلفظی است که شامل مشکلات ساده تا پیچیده می‌شود. این مشکلات شامل موارد زیر هستند:
جانشینی صداها
در این حالت کودک یا فرد بزرگسال یک صدا را به جای صدای دیگر تلفظ می‌کند. برای مثال:
- گفتن «تات» به جای «کاکتوس»
- گفتن «دو» به جای «گو»
این نوع اشتباهات معمولا در کودکان رایج است اما اگر بعد از 4 سالگی ادامه داشته باشد نیاز به گفتاردرمانی دارد.
حذف صداها
برخی کودکان یا حتی بزرگسالان بخشی از کلمه یا صدای خاصی را حذف می‌کنند، برای مثال:
- گفتن «دا» به جای «دادا»
- گفتن «بر» به جای «برف»
این مشکل باعث می‌شود صحبت‌های فرد برای دیگران قابل درک نباشد.
تحریف صداها
در این مشکل، صدای تولید شده شبیه صدای هدف است اما دقیق و واضح نیست. برای مثال صدای «س» به صورت ناقص یا با صدای هوا تولید می‌شود و شنونده به‌سختی متوجه حرف می‌شود.
اضافه کردن صداها
برخی کودکان هنگام صحبت، صدای اضافه بین یا آخر کلمات می‌گذارند که باعث طولانی و نامفهوم شدن کلمات می‌شود.
علت و عوامل خطر
مشکلات تلفظی می‌توانند دلایل مختلفی داشته باشند و شناخت علت به انتخاب بهترین روش درمان کمک می‌کند. این دلایل شامل:
دلایل ساختاری و فیزیکی
برخی مشکلات به دلیل شرایط فیزیکی مانند:
- شکاف کام
- مشکلات دندان و فک
- زبان بزرگ‌تر یا کوچک‌تر از حالت طبیعی
- گره زبان (کوتاهی فرنولوم)
ایجاد می‌شوند که نیاز به همکاری با دندانپزشک یا جراح در کنار گفتاردرمانی دارند.
دلایل رشدی و عصبی
کودکانی که تأخیر رشدی دارند یا مشکلاتی مانند فلج مغزی، سندرم داون یا آسیب‌های عصبی دارند، ممکن است به دلیل ضعف عضلات دهان و زبان و مشکلات کنترل حرکات دهانی دچار مشکلات تلفظی شوند.
تاثیر عوامل روانی و محیطی
اضطراب، کم‌صحبتی کودک در خانه، تقلید نادرست از اطرافیان، و یا محیطی که فرصت صحبت کردن به کودک نمی‌دهد می‌تواند بر تلفظ تاثیر بگذارد و باعث ایجاد عادت‌های نادرست شود.
نشانه‌های نیاز به گفتاردرمانی برای مشکلات تلفظی
تشخیص به‌موقع نیاز به گفتاردرمانی می‌تواند از عمیق‌تر شدن مشکل تلفظ جلوگیری کند. اگر کودک شما:
- بعد از 4 سالگی هنوز بسیاری از صداها را اشتباه تلفظ می‌کند.
- افراد غیر از اعضای خانواده متوجه صحبت‌های او نمی‌شوند.
- کودک از صحبت کردن اجتناب می‌کند یا اعتمادبه‌نفس پایینی در صحبت دارد.
- صدای «ر»، «س»، «ش»، «ل» و دیگر صداها را نادرست تلفظ می‌کند.
- کلمات را ناقص می‌گوید یا در ادای آن‌ها دچار تپق می‌شود.
- در مدرسه به دلیل مشکل تلفظ از همکلاسی‌ها خجالت می‌کشد.
در بزرگسالی هنوز برخی صداها را اشتباه تلفظ می‌کنید و در مصاحبه‌های کاری یا صحبت در جمع مشکل دارید.
داشتن این نشانه‌ها نیاز به ارزیابی توسط گفتاردرمانگر دارد تا برنامه درمانی مناسب برای رفع مشکل تلفظ ارائه شود.
تکنیک‌ها و روش های گفتاردرمانی برای مشکلات تلفظی
در گفتاردرمانی مشکلات تلفظ، از مجموعه‌ای از روش‌ها و تکنیک‌های علمی و جذاب استفاده می‌شود تا فرد به‌تدریج تلفظ صحیح را یاد بگیرد. این روش‌ها شامل:
تمرینات حرکتی دهان و زبان
تقویت عضلات زبان و دهان کمک زیادی به بهبود تلفظ می‌کند. تمریناتی مانند:
- لیس زدن لب‌ها به صورت دورانی.
- جلو و عقب بردن زبان.
- لمس کردن سقف دهان با نوک زبان.
- تمرین باز و بسته کردن دهان با کنترل سرعت.
- تمرین فوت کردن حباب برای تقویت تنفس و کنترل جریان هوا.
این تمرینات به کودک کمک می‌کند عضلات مورد نیاز برای تولید صداها را تقویت کند و تسلط بیشتری روی حرکات دهان و زبان خود داشته باشد.
تمرینات شنوایی و درک شنیداری
برخی کودکان به دلیل ناتوانی در تمایز بین صداها، اشتباه تلفظ می‌کنند. در این موارد، گفتاردرمانگر از تمرینات شنیداری استفاده می‌کند:
- گوش دادن به صدای صحیح حروف و تکرار آن‌ها.
- بازی‌های شنیداری برای تشخیص تفاوت صداها (مثلاً تفاوت «س» و «ش»).
- تشخیص موقعیت صدا در کلمه (ابتدا، وسط، انتها).
این تمرینات باعث افزایش دقت شنیداری و توانایی کودک در درک و تولید صدای صحیح می‌شود.
تمرینات تقویت گفتار در جمله و مکالمه
هدف نهایی گفتاردرمانی، استفاده از صدای صحیح در مکالمات روزمره است. به همین دلیل گفتاردرمانگر پس از یادگیری تولید صحیح صدا، از تمرینات استفاده کاربردی صدا در کلمات، جملات و داستان‌گویی استفاده می‌کند. برای مثال:
- ساخت جملات کوتاه با صدای هدف.
- داستان‌گویی با تمرکز بر تلفظ صحیح.
- بازی نقش معلم و دانش‌آموز برای افزایش اعتمادبه‌نفس در صحبت کردن.
- ضبط صدای کودک و پخش مجدد برای افزایش آگاهی کودک نسبت به پیشرفت خود.
این تمرینات کمک می‌کنند کودک یا فرد بزرگسال بتواند تلفظ صحیح را در مکالمات واقعی زندگی به‌کار ببرد.
